Handelingsprotocol lichtpuntje in ellende dumping drugsafval

Er bestaat geen afvalstation voor drugsafval en dus wordt dit doodleuk gedumpt. In (lekkende) vaten op afgelegen plekken, in het riool en in het oppervlaktewater. Of door simpelweg een vrachtwagen in de hens te steken en via een rits aan andere levensgevaarlijke acties voor mens, dier en milieu. Hoogste tijd om meldingen van drugsafval wat serieuzer te nemen!

Zoutzuur, ammonia, zwavelzuur, caustic soda, azijn- en mierenzuur en nog zo wat bijtende, brandbare en giftige stoffen. Het lijkt ondenkbaar dat daar op festivals en dansavonden zo’n hoop lol aan te beleven valt. Toch zijn dit stoffen die nodig zijn voor de fabricage van synthetische drugs als ecstasy/MDMA en speed. Voor het produceren van één liter van dergelijke middelen blijft maar liefst 18 tot 25 liter van de genoemde giftige stoffen over. Drugsproducenten moeten daar ongezien van af.

Levensgevaarlijk

Handhavers/toezichthouders bij de Omgevingsdienst Noord Holland-Noord maken zich zorgen over de toename van de dumpingen in Nederland. Alleen al in het werkgebied van OD NHN zijn in 2021 dertien dumpingen aangetroffen. Het werkelijke aantal ligt daar naar alle waarschijnlijkheid ver boven, maar is niet opgemerkt of gemeld. “Wel eens een druppel zoutzuur op je hand gehad?”, vraagt de toezichthouder die anoniem wenst te blijven. “Vreet zich direct door je huid en onderliggend weefsel heen. Stel je voor dat kinderen in de plasjes van dit agressieve spul stampen, bijvoorbeeld omdat een producent dit afval vanuit een rijdende auto heeft laten wegsijpelen. Of dat een nieuwsgierige voorbijganger een gevonden vat opentrekt en de vrijkomende giftige dampen inademt. Laat staan dat de zaak explodeert. Levensgevaarlijk allemaal.”

Drugsafval vormt ook een bedreiging voor flora, fauna en het bodem- en waterleven dat eenvoudig afsterft wanneer de grond of het oppervlaktewater ermee is bezoedeld. Bovendien tasten de bijtende stoffen rioolbuizen aan en doen ze de waterzuiveringsinstallaties haperen. Ook de ‘truc’ om het afval te mixen met de mest in mestkelders van boeren, heeft grote risico’s voor natuur en milieu. De mest wordt immers weer uitgereden op het weiland. Met alle gevolgen van dien voor het grazende vee en dus ook voor onze voedselketen.

Niemand weet hoeveel

Eén doffe ellende dus, dat afval. Klein lichtpuntje is dat sanering van de dumpplaatsen mogelijk is, waarna de natuur zich kan herstellen. Maar de kosten van saneringen zijn schrikbarend hoog. Bedragen kunnen gemakkelijk oplopen tot tienduizenden euro’s tot wel enkele tonnen. Kosten die vrijwel nooit op de veroorzaker kunnen worden verhaald. En dan hebben we het nog niet eens over de menskracht die ermee is gemoeid om de effecten van de stoffen te neutraliseren. Lozingen in het riool zijn bijvoorbeeld lastiger te vinden dan gedumpte vaten. In water verspreiden afvalstoffen zich veelal snel. Verkleuring, een penetrante anijsgeur en/of opvallend veel dode vissen verraden vaak een lozing in het oppervlaktewater. Maar omdat de schadelijke stoffen zich in water makkelijk verspreiden, wellicht zelfs al door de zuiveringsinstallatie zijn gegaan, is het heel lastig om lozingen te achterhalen. Traceert de omgevingsdienst wel een lozing, dan worden  kostbare monsters genomen en volgen vaak complexe saneringsoperaties.

Snellere actie aub!

“Drugsafval vormt voor ieder levend wezen een gevaar”, benadrukt de toezichthouder nog maar eens. “Adem je de schadelijke dampen in, dan kan duizeligheid en misselijkheid optreden. Vaak leidt het tot braakneigingen of geïrriteerde ogen en luchtwegen. Soms zelfs tot bewusteloosheid of brandwonden. Vandaar dat snelle actie geboden is door mensen met kennis van de gevaren.”

Handelingsprotocol

Gelukkig raken de autoriteiten daar meer en meer van doordrongen. Ook van de noodzaak van een helder stappenplan, een duidelijke taakverdeling en een soepele samenwerking tussen politie, omgevingsdienst en brandweer. Politie en drie omgevingsdiensten werkten daartoe samen aan een handelingsprotocol bij dumpings- en lozingsmeldingen gerelateerd aan drugsafval. Doel van het protocol is bij meldingen sneller en effectiever in actie te komen. Afgesproken werd dat bij een melding voortaan onmiddellijk de politie en een piketmedewerker van de omgevingsdienst worden opgetrommeld.

De omgevingsdienst voert de regie over het hele traject. Bij sissende geluiden, bol staande vaten en/of penetrante geuren worden allereerst de brandweer en de adviseur gevaarlijke stoffen (AGS) ingeschakeld. Pas als de brandweer de locatie veilig heeft gesteld, kan er worden nagegaan of er opsporingsindicaties zijn en eventueel forensisch onderzoek plaats moet vinden. Waar nodig treft de politie tevens maatregelen voor de openbare orde en veiligheid. De omgevingsdienst draagt zorg voor afstemming tussen brandweer, politie en gemeente over opruiming en adviseert over minimalisering van de milieuschade. Als er sprake is van bodemverontreiniging, dan wordt aan de veroorzaker van de dump bestuursdwang opgelegd. Wanneer die niet te traceren is, wat dikwijls voorkomt, zijn de saneringskosten voor rekening van de grondeigenaar. Een perceeleigenaar kan beroep doen op subsidieregelingen. Alle subsidieregelingen worden in Nederland behandeld door BIJ12.

Sanering

De volgende stap is het zo snel mogelijk laten saneren van de chemische dump. Indien er lekkages zijn opgetreden, dient de bodem te worden ontgraven door een erkende calamiteitendienst, waarna door middel van grondmonsters een analyse volgt door een laboratorium. Aan de hand van deze analyses besluit het bevoegd gezag of de sanering al dan niet afdoende is. Voor lozingen in het oppervlaktewater gelden gelijksoortige stappen en maatregelen.

Het spreekt voor zich dat saneren van chemisch drugsafval torenhoge kosten met zich meebrengt. Toezichthouder: “En dan te bedenken dat het merendeel van de daders lachend met een pak geld in een dure auto rondcrosst. We zijn trots op het protocol, want met deze optimale samenwerking houden we de milieuschade zo beperkt mogelijk.
Alleen is de aanleiding natuurlijk om te huilen.”

 

Meld een dumping zo snel mogelijk bij de autoriteiten. Alleen zo blijven de gevolgen zo veel mogelijk beperkt. Meer informatie over dit onderwerp is verkrijgbaar bij OD NHN, tel.nr. 088-1021300.